شاتکریت یا بتن پوششی

شاتکریت Shotcrete نوعی ملات سیمانی است که با قدرت و تحت فشار زیاد به سطح مورد نظر پاشیده می شود. عملکرد این فراورده شبیه به ملات های سیمانی و بتن است اما مراحل تهیه و تولید و اجرای آن با ملات های سیمانی فرق دارد. این محصول روشی بهینه برای صرفه جویی در زمان است. تجهیزات مورد استفاده برای این کار به دو دسته شاتکریت خشک و شاتکریت تردسته بندی می شود. بتن پوششی با روش خشک قدیمی می باشد و روش تر به دلیل مزایایی که دارد و در ادامه بیان می گردد کاربرد بیشتری دارد. امروزه بیش از ۶۰ درصد این عملیات با روش تر انجام می شود. در ادامه بحث همراه ما باشید تا بیشتر با این فرایند و روش های اجرای آن آشنا شویم.

شاتکریت بتن چیست؟

این فراورده زمانی که بر روی سطوح سیمانی استفاده می گردد به صورت یک لایه محافظتی باپوششی غلیظ و فشرده با توان مقاومتی زیاد است. این محصول عملیات هیدراتاسیون ملات های سیمانی را به صورت قابل ملاحظه ای سرعت می بخشد. شاتکریت ازسیمان، آب و سنگ دانه هاو همچنین محصولات آب گریز و عایق کننده، افزودنی هایی در راستای افزایش توان مقاومتی بتن ساخته شده است. افزودنی هایی که در این بتن پاششی استفاده می شود باهدف ممانعت از به وجود آمدن درز و ترک در شرایط بعد از بتن ریزی استفاده می شود.

این افزودنی هاهمچنین ازانجماد شاتکریت ممانعت می نمایند وتوان مقاومتی، خاصیت ارتجاعی و الاستیسیته و استقامت فشاری ملات های سیمانی را به صورت چشمگیری بالا می برد. در واقع نمی توان این محصول را راهکاری برای جانشین نمودن آن به جای بتن در تمام عملیات مربوط به ساخت و ساز معرفی کرد. بلکه انتخاب بهینه و مناسبی برای پوشش دهی مقاطع کم قطر و باریک و سطوح زیاد می باشد.

 

 معرفی کاربردهای شات کریت

 

از بتن پاششی برای تحکیم و ثابت سازی پیکره و بدنه، حفاری و خاک برداری، اجرای عملیات مربوط به تونل ها، مجراها و کانال هاو برای ممانعت از ریزش
مواد اولیه و مصالح استفاده شده بهره می گیرند. این افزودنی کارامد برای پشتیبانی و نیرومندی سازه های سیمانی به کار می رود، همچنین شرایط لازم
برای انجام عملیات تعمیری و ترمیمی در آنها را فراهم می نماید. به لحاظ مصونیت و بهداشت و سلامت جسمانی کارگران این فراورده درباره گسترش و
پراکندگی ذرات گرد و غبار و همچنین ریزش مصالح در تونل ها مسئله ای است که باید به آن توجه نمود.

 

 

در این شرایط احتمال رسیدن آب به دانه ها کاهش می یابد. زمانیکه آب و رطوبت کافی در اختیاز ذرات ماسه و سیمان نباشد پروسه هیدراتاسیون به درستی
انجام نخواهد شد. بنابراین از شاتکریت خشک فقط در فعالیت های مربوط تحکیم و ثابت سازی عملیات اجرای خط کشی تونل ها و فعالیت های اجرایی
مربوط به پوشش دهی و روکش و فعالیت های ترمیمی با ضخامتی ۹ سانتی متری استفاده می گردد.

 

دلایل استفاده از شات کریت خشک

 

توان مقاوتی و پایداری اولیه آن بالا است.

 

به دلیل پائین بودن هزینه مربوط به تجهیزات و دستگاه مقرون به صرفه می باشد.

 

در زمان اجرای عملیات فضای کمی لازم دارد.

 

در زمان اجرای فعالیت خاصیت انعطاف پذیری بالایی دارد.( لوازم و امکانات کمتری نیاز دارد.)

 

با توجه به آنچه بیان شد می توان به این نتیجه رسید که روش پاششی خشک برای عملیاتی که مقدار کمی از شاتکریت نیاز دارد. همچنین ابعاد اجرای فعالیت کم است گزینه ای مناسب می باشد. دو ایراد و نقصی که در این حالت وجود دارد درصد بالای گرد و خاک تولید شده است. همچنین عوامل اثر گذار انسانی مانند متصدی نازل که عاملی موثر در تغییر پذیر شدن این فراورده است.

 

شاتکریت تر چیست؟

 

در روش بتن پاشی شاتکریت تر ابتدا ملات مورد نظر با رعایت نسبت های سیمان و آب تهیه می گردد. سپس و به پمپ شاتکریت وارد شده و بعد از گذشتن از مجرای جا به جایی به قسمت نازل می رسد. در این نقطه با استفاده از قدرت فشاری هوای کمپرسور به سطوح بتنی مورد نظر پاشیده می شود.

در این شرایط استفاده از ملات به دیوار و جداره ها تا قطر۵۰ سانتی متر و ۲۰ سانتی متر برای سقف امکان پذیر است. لوله ها و مجراهای انتقال و بخش نازل وزن بسیار زیادی دارند. این مسئله عاملی برای اجرای عملیات به صورت خودکار و کنترل شده و از بین رفتن حضور عوامل انسانی و قابل تغییر بودن  اجرای فعالیت در این قسمت شده است.

 

چرا بتن شاتکریت تر طرفداران بیشتری دارد ؟؟؟

 

• زمانیکه از این روش استفاده می شود به دلیل اینکه ملات خارج از دستگاه تهیه می گردد و اپراتور نازل در تعیین نمودن درجه اختلاط آب و سایر مصالح نقشی ندارد کنترل بیشتری صورت می گیرد و در نهایت کیفیت بیشتری به دنبال خواهد داشت.

 

• در صورتی که عملیات به صورت خودکار و رباتیک انجام گردد در مقایسه با روش خشک آن تولید افزایش خواهد یافت.

 

• در این شرایط با درصد کمتری از تولید گرد و خاک مواجه می شویم.

 

• در روش بتن پاششی تر به دلیل بهره گیری از روش های خودکار و کنترل می شود. همچنین ملات سیمانی آماده اختلاط ملات ها ساده تر است.

 

با توجه به آنچه که تا این مرحله گفته شد شاتکریت تردرعملیاتی که مقادیر زیادی از شاتکریت نیاز دارند. یا اینکه فضای مناسب برای تهیه ملات در کنار دستگاه پاشش وجود داشته باشد بسیار بهینه می باشد.

 مقایسه عملیات اجرایی بتن پاششی تر و خشک

 

بهره گیری از بتن پاششی خشک از گذشته مورد استفاده بوده است. علاوه بر ویژگی های مثبتی مانند توان انعطاف پذیری بالا و مقرون به صرفه بودن آن
بعضی معایب و ایرادات به آن گرفته شده است. نقاط ضعفی از قبیل نبود معیارهای دقیق برای اختلاط آب و سیمان، تولید گرد و خاک بسیار بالا در محل انجام فعالیت، ریزش پس از انجام کار فعالان مشغول در این زمینه پس از انجام تحقیقات در این باره استفاده از شاتکریت تر را گزینه ای مناسب تر معرفی نمودند.

در روش تر ویژگی هایی مانند توان نظارتی بهتر و دقیق تر درباره درصد های اختلاط آب و سیمان، پائین بودن میزان آلودگی های خاکی ایجاد شده، ریزش
بسیار ناچیز پس از انجام کار که اگر عملیات به طریق درست و با استفاده از تجهیزات مناسب و نیروی انسانی ماهر انجام شود ریزش به حدود ۵ تا ۱۰ در کمتر می شود. همچنین به دلیل انجام درست و بهینه عملیات هیدراتاسیون می توان انواع متفاوت از افزودنی های بتن را اضافه نمود. در این روش بتن تولید شده با توان چسپندگی بسیار بالا و کیفیت عالی تولید می شود. اجرای پوشش های ضخیم، ساخت سازه های سیمانی به صورت منحنی و توان پایداری فشاری بالا از دیگر مزایایی هستند که باعث برتری این روش شده است.

 

شاتکریت بتن الیافی چیست؟

 

ملات های پاششی از بیست سال گذشته تا امروز روشی بسیار بهینه برای محافظت و نگهداری از مکان ها و نقاطی است که پاینتر از سطح زمین حفاری می شوند  یا به اصطلاح در نقاط زیر زمینی کاربرد فراوان دارد. به این صورت که در این شرایط بستر جدید سنگ که درنتیجه عملیات کاوش درمجاورت
هوازدگی قرار گرفته است سطح مناسبی برای پذیرش ملات بتن پاششی می باشد. شاتکریت در چنین مواقعی کاربرد فراوانی دارد.

بتن پاششی به سرعت بر روی سطح سنگ پاشیده می شود و از واکنش های هوازدگی ممانعت می کند. شاتکریت را می توان با استفاده از روش توری های فلزی همانند بتن مسلح نمود که در این حالت باعث بالا رفتن توان پایداری کششی و انعطاف پذیری بهتری می شود. البته به کاربردن این توری ها نیز دارای نقاط ضعفی از قبیل سخت بودن اتصال این توری ها در سطوحی با زمین های ضعیف، مقرون به صرفه نبودن ار لحاط زمان و هزینه و … هستند.

با  توجه به این شرایط بهینه ترین راه حل استفاده از الیاف ها در بتن های پاششی به جای استفاده از توری می باشد. در شاتکریت الیافی دیگر به قطر بیشتری از محصول برای پوشش دهی نیاز نیست. همچنین این فراورده ارتباط بسیار عالی با سطح زیر کار برقرار می نماید که از ورود و رخنه آب به
سازه ممانعت می نماید. تخریب و تحلیل سطوح سنگی که دراثر تماس با هوا بوده اند را کاهش می دهد. در صورتی که برای استفاده آن بر روی سطوح از تجهیزات قابل تنظیم از راه دور بهره گرفته شود دقت و ایمنی به صورت قابل ملاحظه ای افزایش خواهد یافت. زمانیکه از بتن پاششی مسلح استفاده می شود می توان به راحتی ضخامت پوشش مورد نظر را تنظیم و کنترل نمود.

 

دیگر مزیت های افزودنی های شاتکریت چیست ؟؟؟

 

• این محصول کاربردی باعث بالا رفتن توان چسبندگی ملات ها در شاتکریت می شود.

 

• این افزودنی باعث ایجاد درجه ای از روانی در ملات های سیمانی می شود در نتیجه به راحتی در پمپ شاتکریت عملیات مربوط به پاشش اجرا می گردد.

 

• استفاده از این فراورده باعث طولانی تر شدن عمر مفید پمپ می گردد.

 

• این فراورده توان عایق نمودن و آب گریز کردن سطوح را دارد.

 

• این فراورده پروسه بتن پاشی را تسریع می نماید.

 

نحوه استفاده از افزودنی شاتکریت به چه صورت است؟؟؟

 

اینکه چه اندازه از این فراورده را مصرف کنیم به فاکتورهایی مانند دمای محیط و مدت زمان لازم برای گیرش و سختی ارتباط دارد. در صورتی که هدف ما سرعت بخشیدن به پروسه گیرش اولیه باشد باید با توجه به مقدار سیمان استفاده شده به نسبت ۵ تا ۱۰ درصد آن را اضافه نمود. در این حالت از آن به عنوان یک محصول زود گیر استفاده شده است. در محیط های با آب و هوای بسیار سرد این نسبت ۱ تا ۵ درصد مقدار سیمان مصرف شده می باشد. نکته بسیار مهم در این اختلاط ها این است که در صورتی که این نسبت ها بیش از ۱۰ درصد باشد توان مقاومت فشاری این محصول را پایین می آورد.

 

شاتکریت و روش مصرف آن !!!

 

همانگونه که در بالاتر اشاره شد این فراورده را به دو صورت خشک و تر به کار می برند. اکنون با ادبیاتی ساده تر این مطلب را توضیح می دهیم. در شرایطی که مقاومت مکانیکی مسئله ای مهم نباشد این روش به کار گرفته می شود. به این صورت که مواد اولیه سنگی و سیمان با میزان آب بسیار کم اختلاط می یابند و با استفاده از قدرت فشاری هوا به کانال های پاشش عبور داده شده و زمان خروج از شیلنگ آب به آن افزوده می شود. در صورتی که در روش تر ملات
آماده شده همراه با پودرشاتکریت  هم زمان به پمپ وارد شده و سپس به سطح زیر کار پاشیده می شود.

 

شرایط بهینه انبار داری

 

برای اینکه این فراورده مدت ماندگاری بیشتری داشته باشد بهتر است آن را در بسته بندی اولیه و در جای خشک به دور از سرما و گرما نگهداری نمود.

 

امیدواریم مطالعه این مطلب و نکات گفته شده درباره این محصول برای شما مفید بوده باشد. از اینکه تا پایان همراه ما بودید از شما سپاسگزاریم.

 

سوالات متداول

شاتکریت چیست؟

در مصالح و سنگ هایی که در برابرتغییرات دمایی و محیطی بسیار شکننده و تحلیل پذیر و همچنین آسیب پذیر هستند شاتکریت بسیار موثر خواهد بود.

مشخصات ظاهری محصول به چه صورت است؟

این افزودنی به شکل پودر در دسترس می باشد و رنگ آن سفیدی است که به زرد گرایش دارد. این فراورده فاقد یون کلر است و همچنین وزن آن ۳/۱ گرم بر سانتی متر مکعب می باشد.

این محصول را با چه بسته بندی تهیه کنیم ؟

این فراورده در بسته های ۲۰ کیلو گرمی عرضه و در دسترس قرار می گیرد.

مهم ترین کااربرد آن چیست؟

این محصول برای مکان هایی که توان پایداری و فشاری حائز اهمیت است استفاده می گردد.

انواع شاتکریت کدام اند؟

شاتکریت یا بتن پاششی به دو صورت ترکیب خشک و ترکیب تر انجام می شود. در عملیات مربوط به روش خشک آن مواد اولیه که شامل اختلاطی از
سیمان و ماسه است با استفاده از پمپ شاتکریت به درون مجرای منتقل کننده فرستاده می شوند. سپس وارد بخش نازل خواهند شد. آب اختلاط و لازم برای ساخت ملات در این شرایط و زمانیکه این ترکیبات از سر نازل عبور می نمایند به ترکیب ماسه و سیمان افزوده می شود. در کمترین زمان ممکن در حد چندین ثانیه این عملیات انجام می گردد.